Door slechte verantwoording en langs elkaar heen werkende stakeholders in de watersector kampte de Ugandese Albert Water Management Zone – een bestuurs-unit van het Ministerie van Water en Milieu – jarenlang met slechte resultaten. Maar nu overheidsinstanties, maatschappelijke organisaties, burgers en het bedrijfsleven zich gezamenlijk inzetten voor waterbeheer zijn de eerste successen zichtbaar.
De Albert Water Management Zone (AWMZ) beslaat ongeveer 56.600 km2 – 1,4 keer de oppervlakte van Nederland – en strekt zich uit over 42 districten van Uganda. De Zone beheert vier belangrijke waterbekkens, en een aanzienlijk aantal stroomgebieden. Deze schaal vraagt om een goede afstemming van het waterbeheer, maar dat was in het verleden allerminst vanzelfsprekend. Lydia Biira, projectmedewerker WASH van IRC Uganda, schetst de situatie: “Aanvankelijk werkten ngo’s, maatschappelijke organisaties [en het] bedrijfsleven alleen. Ze werkten in hun eigen koker, hadden geen gezamenlijk overlegplatform en spanden zich niet in voor gezamenlijke activiteiten.”
Coördinatie en samenwerking in de AWMZ zijn dan ook vanaf het begin speerpunten geweest voor het Watershed Empowering Citizens programma in Uganda. Het programma bracht de verschillende stakeholders in de watersector samen, versterkte de capaciteit van waterbeheer commissies en ondersteunde de ontwikkeling van een beheersplan voor het stroomgebied van de Mpanga rivier. Richard Rwabuhinga, voorzitter van het Kabarole district en hoofd van de Mpanga waterbeheer commissie, licht toe: “Districtscommissies hebben een beperkt budget, maar Watershed steunde ons door actoren [van het Mpanga stroomgebied] samen te brengen, en zorgde voor de coördinatie tussen de actoren. Ze hebben ons ook ondersteund bij de ontwikkeling en implementatie het beheersplan voor Mpanga.” Teamleider van de AWMZ, Brian Guma, vult aan: “We realiseerden ons dat we ons voor dezelfde mensen inzetten en zijn overgestapt op gebiedsgericht waterbeheer, waarbij we alle belanghebbenden betrekken.” Omdat de AWMZ de waterbeheer commissie blijft voorzitten, is de coördinatie nu beter geborgd.
De verbeterde samenwerking vroeg wel tijd en geduld van alle betrokkenen. Lydia Biira, benadrukt dat integraal waterbeheer een andere aanpak vereist van zowel de overheid als het maatschappelijk middenveld. “Voor de overheid kan onze belangenbehartiging soms overkomen als een aanval. We moeten onze boodschap dus goed inkleden.” Ze vervolgt: “De meeste ngo’s hebben hun eigen werkterrein, maar nu bespraken we de werkplannen openlijk en stemden we de activiteiten van het waterbeheersplan af. Dat kon alleen omdat we de nadruk hebben gelegd op coördinatie.” En die coördinatie ging vroeger lang niet altijd goed. De autoriteiten verloren eens een kostbare bulldozer, nadat een lokale maatschappelijke organisatie zonder overleg besloot een van de rivieren uit de baggeren. De machine zonk jammerlijk en is nog altijd een ongemakkelijke herinnering aan het vroegere gebrek aan samenwerking.
Gelukkig hebben de betrokken partijen dit soort praktijken achter zich gelaten. Richard Rwabuhinga legt uit: “We werken nu samen om de oevers te beschermen. Stroomopwaarts [rivier de Mpanga] hebben we bijvoorbeeld bodembeschermingspraktijken gepromoot en mensen die eerder betrokken waren bij steenwinning houden zich nu bezig met landbouw.” AWMZ-teamleider Guma glimlacht en zegt: “Het voordeel van gebiedsgericht waterbeheer is dat we de macht aan de stakeholders geven. Degenen die het water gebruiken beslissen hoe het water wordt gebruikt.” De vernieuwde aanpak heeft de Albert Water Management Zone en de waterbeheer commissie nieuw leven ingeblazen. Ze bestaan niet alleen op papier, maar vervullen eindelijk hun waterbeheertaken in de praktijk.
Dit artikel is geschreven door EyeOpenerWorks